Twitter is weer aan het protesteren. De reden? Deze titel van de Telegraaf. Not done, dat vinden andere journalisten ook. Zelfs op de Telegraaf-redactie is niet iedereen het ermee eens.
Eens in de zoveel weken komt Twitter in opstand vanwege de manier waarop de media het nieuws brengt. Exact een maand geleden ging het over de Trouw, die zei dat zorgen voor kinderen een vrouwentaak blijft. Inhoudelijk was er weinig mis met het artikel, maar die titel. Eigenlijk is dat slechts een onderdeel van het verhaal, dus waarom vallen we daar toch steeds over?
Terug het medialandschap in
Om daar antwoord op te geven, moeten we terug het medialandschap in. In de afgelopen eeuw zijn er verschillende theorieën bedacht die de invloed die de media op de mens heeft, beschrijven. De eerste is de injectienaald theorie. Die heet zo, omdat aan het begin van de vorige eeuw de media ‘ultimate power’ had. Journalisten waren als dokters, die met een injectienaald het nieuws in ons spoten. Wat de media zei, was waar. Daar was geen twijfel over mogelijk.
In 1955 veranderde dit en kregen we te maken met de two-step-flow theorie. Niet de media was almachtig, maar we kregen opinieleiders die het nieuws in een ander jasje aan ons doorgaven. Dit is te vergelijken met de influencers van nu. Je hebt een bepaalde feeling met zo iemand en vertrouwt op wat hij zegt. De opinieleiders kregen allemaal hetzelfde nieuws binnen, vormden daar een mening over en hun ‘volgelingen’ namen die mening over. Je zou bijna denken dat ik het over Wilders en de PVV-aanhangers heb.
In 1972 publiceerde McCombs & Shaw de agenda setting theorie. Nadat zij de rol van de massamedia tijdens Amerikaanse verkiezingen bestudeerd hadden, zagen zij in hoe de media bepaalt waar de mens het over heeft. Let wel, dat betekent niet dat de media onze mening bepaalt. Ze bepalen alleen de onderwerpen waar wij een mening over vormen. Een recent voorbeeld hiervan is de zogenaamde liquidatie-golf uit 2016. Iedereen had het erover. Iedereen was bang. Niemand voelde zich meer veilig. Wat bleek, in 2016 vond het het laagste aantal moorden in Nederland in 20 jaar plaats. Eigenlijk moesten we 20 jaar geleden bang zijn. Maar blijkbaar was er toen iets anders op de agenda ‘geset’.
In dezelfde periode als de agenda setting theorie ontstond de uses & gratifications theorie. Dit is de eerste theorie waaruit blijkt dat mensen actief op zoek gaan naar nieuws, in plaats van passief wachten op wat de media uitzendt. Deze theorie beschrijft hoe mensen bedenken welke informatie ze willen hebben en vervolgens op zoek gaan naar een medium die dat heeft. Als de een het niet heeft, wijken ze uit naar een ander. Dit is mijn manier van nieuws verzamelen.
We maken ons druk om de verkeerde dingen
Het enge is dat we nu nog steeds te maken hebben met al deze theorieën. De middelen om zo veel mogelijk verschillende informatie binnen te krijgen, zijn er. Maar de meesten van ons zijn nog steeds passief en nemen klakkeloos aan wat de media vertelt. Juist daarom is het belangrijk dat de media objectieve informatie doorgeeft. En dat gaat vaak goed, de inhoud van de artikelen is redelijk objectief, maar die click-bait-titels zijn ronduit rampzalig.
‘Zorgen’ blijft vrouwentaak.
Een kansloze asielplaag.
Dit is wat blijft hangen. Dit is hoe men het zal blijven zien. Dat de journalist in het artikel juist vertelt dat zorgen steeds vaker een vadertaak wordt, straalt niet af van de titel. En dat in het andere artikel duidelijk wordt verteld dat het alleen over criminele asielzoekers gaat, maakt niet uit. Op basis van een titel vormt men tegenwoordig een mening.
Misleidende click-bait-titels in kranten zijn gevaarlijk. Dit artikel in Psychology Today legt goed uit waarom:
“Wij beoordelen de frequentie en de ernst van een bepaalde gebeurtenis deels door hoe gemakkelijk we in staat zijn om voorbeelden voor de geest te halen. Als de mainstream media een vloed van sensationele verhalen over terroristische aanslagen, massale schietpartijen en vliegtuig crashes toont, beginnen we te geloven dat zulke rampzalige gebeurtenissen vaker voorkomen dan in werkelijkheid gebeurt.”
Hierdoor onderschatten we de dagelijkse risico’s die niet sensationeel genoeg zijn om in het nieuws te komen. Op je hoede zijn is goed, maar het is ook goed om te beseffen dat de kans dat je gewond raakt in het verkeer 3.000 (drie-dui-zend) keer groter is, dan bijvoorbeeld een terroristische aanslag. En dat verzin ik niet zelf, dat zegt de media. Dat dan weer wel!
